Lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình là một nét văn hóa của quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Theo tương truyền từ những người lớn tuổi tại địa phương, trước đây, hàng năm vào mùa hè sông Kiến Giang khô cạn do hạn hán nhưng đến tháng 8 có mưa, nước sông dâng đầy, thuận lợi cho việc đồng áng. Nước mưa lũ cũng loại bỏ sâu bọ, bồi đắp phù sa cho ruộng đồng. Để ăn mừng, dân làng khắp nơi mở hội đua thuyền cho trai gái thi thố và cầu mong một mùa mưa thuận gió hòa, sản xuất bội thu.

Các đò bơi nam tranh tài tại lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang

Sau này, khi Cách mạng tháng Tám thắng lợi, vào ngày 2/9/1946 huyện Lệ Thủy, Quảng Bình tổ chức lễ hội đua thuyền mừng Tết Độc lập. Từ đó đến nay, cứ đến ngày 2/9 sông Kiến Giang lại sôi động với những cuộc tranh đua của các đội thuyền và tiếng hò reo, cổ vũ, tiếng trống, tiếng mõ của người xem hội. Đây cũng là dịp để những người con xứ Quảng hướng về quê hương, tiếp nối truyền thống uống nước nhớ nguồn, tưởng nhớ công lao của những bậc tiền nhân đã hi sinh giành độc lập cho dân tộc. Vào ngày này, các gia đình ở Lệ Thủy sẽ bày hương hoa, bánh trái, những sản vật của địa phương lên cúng tổ tiên.

Người dân đứng hai bên bờ sông Kiến Giang reo hò, cổ vũ cho các đội đua thuyền

Vào ngày hội, từ sáng sớm, hai bên bờ sông Kiến Giang đã kín người dân, du khách trong và ngoài tỉnh đổ về cổ vũ cho các đội thi. Không khí tươi vui, phấn khởi lan tỏa khắp các thôn, xóm dọc dòng Kiến Giang nơi có đoàn đua đi qua, loa phát thanh sẽ tường thuật trực tiếp diễn biến lễ hội. 

Lễ khai mạc diễn ra với màn diễu hành trên sông của các đội thuyền bơi, đua tham gia thi đấu cùng với đội ngũ thuyền trang trí. Sau đó, đội nam ngồi chầm với mái chèo ngắn gọi là đò bơi, đội nữ đứng chèo mái chèo dài gọi là đò đua sẽ bước vào cuộc tranh tài. Tổng chặng đường các đội phải vượt qua là 24km đối với đội đua nam và 15km đối với đội đua nữ tính từ điểm buông phao. Thời gian đua kéo dài trong khoảng hơn một tiếng để chọn ra các đội giành chiến thắng.

Lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang là hoạt động văn hóa lớn của huyện Lệ Thủy nói riêng và tỉnh Quảng Bình nói chung. Ngày 27/8/2019, lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

PV/VOVTV